In 2007, toen Al Gore en het Intergouvernementeel Panel voor Klimaatverandering [IPCC] de Nobelprijs voor de Vrede wonnen – niet dat we in oorlog waren – was de meerderheid van de mensen over de hele wereld met toegang tot informatie voorstander van maatregelen tegen klimaatverandering.
Niet iedereen was ervan overtuigd dat de opwarming van de aarde onze schuld was, maar er was een meerderheid die vond dat er iets moest gebeuren. Het leek erop dat het klimaat veranderde op een manier die van invloed zou zijn op ons vermogen om voedsel te verbouwen, de watervoorziening in stand te houden en, zoals de bevolkingsklokken ons vertelden, een steeds groter wordende menselijke bevolking in stand te houden.
Een minderheid bleef gepassioneerd over het ondernemen van klimaatactie, maar in 2009 raakte de brandstof van het UNFCCC-proces, het internationale voertuig voor actie op het gebied van klimaatverandering dat ons het Kyoto-protocol gaf, op in Kopenhagen. Lethargie ontstond tijdens daaropvolgende bijeenkomsten in Cancun, Durban en Doha [ja, er zijn drie UNFCC-conferenties van de partijen sinds Kopenhagen en een andere gepland voor november 2013 in Warschau] en het grote publiek heeft de belangstelling verloren.
In Australië, waar de regering twee belangrijke beleidsinitiatieven op het gebied van klimaatverandering heeft aangenomen, een wet op schone energie en een regeling voor binnenlandse CO2-compensatie, is de reactie van het publiek dat een op de drie nu zegt actief tegen actie te zijn. Toen de vredesprijs werd uitgereikt, vond de helft van de bevolking de kwestie het belangrijkste van de dag.
Als de kwestie kritiek genoeg was om een eigen VN-conventie te hebben en te worden vergeleken met een vredesproces, waarom is het momentum dan verdwenen?
Waarom is de actie tegen klimaatverandering tot stilstand gekomen?
Een antwoord is leiderschap, of strikter een gebrek aan leiderschap.
In hun interessante boek ‘ Art of Leadership ‘ suggereren George Manning en Kent Curtis dat elke verandering in een organisatie vereist:
- Visie
- Vaardigheden
- Stimulansen
- Bronnen
- Actieplan
Visie is essentieel om verwarring te voorkomen. We hebben allemaal behoefte aan een duidelijk zicht op de weg die voor ons ligt, zelfs als we weten dat er kronkels en bochten in de weg kunnen zijn. Niemand rijdt graag op een mistige nacht.
Als we weten wat we moeten doen en hoe we het moeten doen, is het veel gemakkelijker om actie te ondernemen. Niets verdrijft angst meer dan iets positiefs te doen. Alleen zonder vaardigheden kan positieve actie moeilijk zijn.
Mensen zijn van nature lui. Zonder honger en dorst zouden we waarschijnlijk niet van de bank af komen. Dit klinkt als gekke praat, maar het is evolutionair logisch. Zoals Charles Darwin uitlegde in Over het ontstaan van soorten om het evolutionaire ras te overleven, is de standaardinstelling om energie te besparen voor de dingen die er toe doen: overleven, groei en voortplanting. Kijk een tijdje naar leeuwen en je zult zien dat ook zij veel tijd doorbrengen op het savanne-equivalent van de bank. Dus als we acties willen die niet duidelijk gunstig zijn voor deze kerndrijfveren, dan zijn prikkels essentieel.
En dan hebben we de middelen nodig . Tijd, uitrusting, gereedschap, geld, alles wat nodig is om de klus te klaren. Het meest frustrerende is om visie, vaardigheden en motivatie te hebben, maar geen middelen.
Last but not least moet er een actieplan zijn . Het oude gezegde, niet plannen, plannen om te mislukken , raakt weer de plek. Visie, vaardigheden, prikkels en middelen moeten worden georganiseerd voor de taken en ervaring leert ons dat de beste manier om dit te doen is met een werkplan.
Dus hoe verhoudt actie tegen klimaatverandering zich tot deze kernprincipes van verandering?
Visie op klimaatverandering
Nou, we kregen te horen wat er zou gebeuren. Klimaatverandering zou leiden tot opwarming, droogte, extreme weersomstandigheden, zeespiegelstijging en tal van andere zorgwekkende dingen. Het visioen was zeer negatief.
In feite kregen we een reeks voorspellingen in plaats van een visie. De leiders gaven ons lijsten van de dingen die naar verwachting zouden gebeuren, niet iets waar we naar konden streven of naar toe konden werken.
En tot nu toe lijken veel van die voorspellingen overdreven te zijn. De verschrikkelijke noodsituatie is voor de meesten niet uitgekomen en we hebben gezien dat de retoriek drastisch is afgezwakt. Bedenk dat de media die door politici werden voorgeschoteld in de loop van de tijd veranderden: “catastrofale opwarming van de aarde” werd “opwarming van de aarde” en vervolgens “klimaatverandering”. Naarmate de meer dramatische termen, zo geliefd bij de mediacyclus, moeilijker vol te houden werden, werden ze verzacht.
Wat een visie betreft, werd ons verteld dat, omdat het hele probleem te maken had met de opwarming van de aarde en broeikasgassen de opwarming veroorzaakten, alles wat we moesten doen om de uitstoot te verminderen.
Vaardigheden op het gebied van klimaatverandering
Er is geïnvesteerd in wetenschap over klimaatverandering. We hebben nu veel meer wetenschappers die geïnteresseerd zijn in klimaatverandering, alleen gebruiken ze vaardigheden die we al hadden.
De beleidsaanpak om de uitstoot te verminderen heeft geleid tot een nieuwe reeks vaardigheden op het gebied van koolstofboekhouding die een ongebruikelijke mix is van technische expertise uit de industrie en het milieu in combinatie met vaardigheden op het gebied van financiële controle. Er is nu een heel nieuw kader van professionals op het gebied van klimaatverandering die de hoeveelheid uitgestoten, gemitigeerde of vastgelegde koolstof kunnen meten en verantwoorden.
Met vaardigheden die zijn geleend van de financiële sector, kopen, verkopen, hedging en verhandelen professionals koolstofvergunningen en koolstofkredieten.
Dus vanuit technisch, onderhandelings- en handelsperspectief hebben we het redelijk goed onder de knie.
Wat er nog niet is gebeurd, is om het grote publiek vaardigheden bij te brengen zodat we kunnen begrijpen waar het hele klimaatveranderingsprobleem werkelijk over gaat. Zelfs om uit te leggen waarom we al deze nieuwe professionals of steeds grotere aantallen klimaatwetenschappers nodig hebben.
Stimulansen en middelen voor klimaatverandering
Tot nu toe was het idee om ontmoedigingen in te voeren. De benadering van het emissiereductiebeleid is om degenen die broeikasgassen uitstoten te straffen door ze te berekenen per uitgestoten tCO2e (kooldioxide-equivalenten). Dit creëert wel een financiële prikkel om minder uit te stoten.
Er is een prikkel om CO2-credits te genereren die de uitstoot compenseren. Deze kunnen met korting op hun vergunningplicht worden verkocht aan emittenten.
Nogmaals, het publiek heeft geen prikkels gekregen. Het enige dat we tot nu toe weten, is dat er kosten zullen zijn aan de overgang van fossiele brandstoffen en dit telt nauwelijks als een stimulans.
Er is geld uitgegeven aan de wetenschap, de politiek en de retoriek, maar tot nu toe niet te veel aan de oplossingen.
Actieplan klimaatverandering
Een ding over de gevolgen van klimaatverandering is dat ze niet direct voor ons zijn. Ze worden gemakkelijk verbannen naar de stapel dingen die we voor een andere dag kunnen uitstellen. Het actieplan is dus niet onmiddellijk.
Het plan gaat over onmiddellijke emissiereductie die de ‘vervuiling’ van broeikasgassen zal verminderen, een langere overgang naar alternatieve brandstoffen en enige aanpassing aan de ernstigere effecten van klimaatverandering.
De meesten van ons hebben ons steentje bijgedragen door gloeilampen te vervangen, kortere douches te nemen of zelfs zonnepanelen te installeren en vragen zich af wat we nu moeten doen naast het betalen van de premies voor duurdere energie.
We missen een plan voor wat het publiek vervolgens kan doen.
Hebben we de kunst van het leiderschap geleerd?
Leiderschap op het gebied van klimaatverandering ontbrak gezien de criteria van Manning & Curtis. Er werd actie ondernomen om beleid te ontwikkelen en er ontstonden zelfs nieuwe markten voor de handel in koolstof.
Wat niet gebeurde, was de vertaling van actie in de hoofden van mensen.
Er waren weinig verklaringen voor de redenen achter de investering in de wetenschap of waarom het onderhandelingsproces zo onhandig en traag verliep. Belangrijk is dat niemand echt heeft uitgelegd waarom de keuze voor één kernbeleid [emissiereductie] de even effectieve alternatieven [investering in hernieuwbare energie, verandering van landbeheer, klimaatadaptatie] effectief overtrof.
En zonder duidelijke uitleg over het waarom en het hoe liep het verlangen naar actie tegen klimaatverandering vast. Waarom zouden we ons bezighouden met iets dat niet duidelijk kan worden uitgelegd?
In plaats daarvan is het enthousiasme voor actie vervangen door een combinatie van ofwel agressief antagonisme afkomstig van ontkenners en ook van gewone mensen die de gevolgen voelen van emissiereductie in hogere kosten van levensonderhoud, ofwel het gevoel dat de crisis voorbij is en er belangrijker zijn dingen om je zorgen over te maken.
Zeker andere crises hebben de aandacht getrokken en het gevolg van een van hen, de GFC, is emissiereductie in Europa en Noord-Amerika geweest. De economische neergang zou altijd de honger naar meer maatregelen op het gebied van klimaatverandering hebben aangetast.
Dus we hebben nu een zwakke internationale inzet, erosie van binnenlands enthousiasme voor actie op het gebied van klimaatverandering in veel landen, en absoluut geen idee of het probleem is verdwenen.
De politieke en publieke reactie op het komende IPCC 5e rapport over klimaatverandering [AR5] zal het bekijken waard zijn.
